Υπάρχει μια περιοχή στον χάρτη της Ευρώπης, η οποία αναπτύσσεται σταθερά στον τομέα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και του διαδικτυακού εμπορίου, αλλά παραβλέπεται εδώ και χρόνια. Ανάμεσα στους New European Tigers συμπεριλαμβάνονται κράτη όπως οι Φινλανδία, Τσεχική Δημοκρατία, Βουλγαρία, Πολωνία, Ουγγαρία, Ρουμανία και Ελλάδα. Οι συγκεκριμένες αυτές χώρες φιλοξενούν σήμερα περίπου το 1/4 των πολιτών λοιπών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πάνω από 119 εκατ. το 2017 σύμφωνα με την Eurostat, σε σύνολο 511 εκατ. το 2017) και περίπου το 1/5 των μικρομεσαίων ευρωπαϊκών επιχειρήσεων (περίπου 4,6 εκατ. από τις 22 εκατ. επιχειρήσεις σε Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη). Ο Marcin Glogowski, General Manager της Paypal σε Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, μιλάει στο epixeiro.gr, με αφορμή την έρευνα ‘The New European Tigers’.
Ποιοι είναι οι κύριοι λόγοι που ευθύνονται για την ταχεία ανάπτυξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων στη Βουλγαρία, την Τσεχική Δημοκρατία, την Πολωνία, την Ουγγαρία, την Ελλάδα και άλλες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης;
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, υπάρχουν πολλοί λόγοι, αλλά νομίζω ότι δύο από αυτούς είναι οι πιο σημαντικοί:
1. Πρώτα απ’όλα, υπάρχουν πολλοί νέοι άνθρωποι σε αυτήν την περιοχή με υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Διαθέτουν καλύτερη εικόνα του τι συμβαίνει γενικά, για τις εξελίξεις σε όλο τον κόσμο και, βέβαια, είναι ανοιχτοί σε κάθε είδους ευκαιρίες και νέες τεχνολογίες.
2. Δεύτερον, υπάρχει το πλεονέκτημα του κόστους. Το κόστος του ανθρώπινου δυναμικού είναι χαμηλότερο από ό,τι στη Δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Επιπλέον, ως περιοχή είμαστε εκτεθειμένοι σε μεταβολές των υποδομών με ένα πολύ πιο δυναμικό τρόπο.
Ποια είναι η γνώμη σας για τους millennials και γενικά για τα τοπικά νέα ταλέντα σε αυτές τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και ειδικά στην Ελλάδα; Σε ποιους τομείς ειδίκευσης διαβλέπετε τις περισσότερες δυνατότητες και ευκαιρίες ανάπτυξης;
Καταρχάς, όσον αφορά τους millenials, αναπτύσσονται διαφορετικά από τα άτομα που είχαν μάθει να κάνουν πράγματα με τον παλιό ‘παραδοσιακό’ τρόπο. Για παράδειγμα, και εγώ ο ίδιος προσωπικά, έμαθα να χρησιμοποιώ το διαδίκτυο, να κάνω αγορές online, κλπ, αφότου ήρθα σε επαφή με τον μοντέρνο κόσμο σε ηλικία 17-19 ετών, ίσως και πάνω από τα 20. Οι millenials μαθαίνουν πολύ πιο γρήγορα και πολύ νωρίτερα στη ζωή τους το πως λειτουργεί στην ουσία σήμερα ο κόσμος. Έτσι, ακόμα και το να ψωνίζουν στο διαδίκτυο, είναι κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Δεν γνώρισαν τον κόσμο όπως ήταν αυτός κάποτε. Όσον αφορά την Ελλάδα, παρατηρούμε ότι οι Έλληνες διαθέτουν σε μεγάλο βαθμό επιχειρηματικό πνεύμα. Συνήθως προτιμούν να έχουν τη δική τους επιχείρηση, από το να εργάζονται για κάποιον τρίτο. Τώρα, εάν προσθέσουμε για ”κερασάκι στη τούρτα” όλες αυτές τις ευκαιρίες που προσφέρει το ηλεκτρονικό εμπόριο σε κάποιον που θέλει να διευθύνει μια επιχείρηση, εκείνος αποκτά τη δυνατότητα να επεκταθεί και εκτός συνόρων. Εάν έχετε ένα προϊόν που είναι δυνητικά ενδιαφέρον για τους Αμερικανούς πελάτες ή για τους Γερμανούς, τους Βρετανούς κ.λπ., τότε πολλά από τα εμπόδια παύουν να υφίστανται. Επομένως, εάν συνδυάσετε τους millenials, δηλαδή άτομα με υψηλό μορφωτικό επίπεδο – και τις ευκαιρίες για νέα επιχειρηματικά μοντέλα, τότε βλέπουμε πως υπάρχει μια προφανής ευκαιρία για καινοτόμα επιχειρηματικότητα.
Τι είδους ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα έχουν οι επιχειρηματίες στην περιοχή αυτή;
Ένα από αυτά είναι εκείνο που ανέφερα προηγουμένως, δηλαδή το πλεονέκτημα του κόστους. Φυσικά, δεν είναι απαραίτητα και το μοναδικό. Όταν εξετάζω τα δεδομένα της PayPal και τον τρόπο με τον οποίο πωλούνται στον κόσμο συγκεκριμένα αγαθά και υπηρεσίες από την Ελλάδα, παρατηρώ για παράδειγμα τις υπηρεσίες ιστοτόπων, οι οποίες βρίσκονται στην 4η θέση ανάμεσα στις κορυφαίες κατηγορίες ηλεκτρονικού εμπορίου, με βάση τον όγκο των συναλλαγών. Αυτό σημαίνει ότι οι Έλληνες προγραμματιστές είναι σε θέση να εγγυηθούν την υψηλή ποιότητα σε κατηγορίες αρκετά προηγμένων προϊόντων ή υπηρεσιών, με δεδομένες τις απαιτήσεις της αγοράς. Επομένως, δεν είναι μόνο θέμα κόστους, αλλά και ποιότητας.
Είναι όντως φθηνότερη η λειτουργία μιας επιχείρησης στην περιοχή αυτή;
Λοιπόν, ειδικά στις επιχειρήσεις όπου το βασικό ατού είναι στην πραγματικότητα οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, συνήθως έτσι συμβαίνει. Υπάρχει ισορροπία μεταξύ του εξειδικευμένου προσωπικού και των μισθών. Εάν μιλήσουμε για έναν προγραμματιστή συστήματος, λόγου χάρη, εκείνος μπορεί να βρει τη θέση του στην αγορά, αν και όχι απαραίτητα στην δική του χώρα, και διαθέτοντας απαιτητικές δεξιότητες, να καταφέρει να εργαστεί αλλού. Εξακολουθούμε, πάντως, να είμαστε σε χαμηλή θέση όσον αφορά τους μισθούς για άτομα με πολύ υψηλά προσόντα.
Με ποιούς τρόπους βοήθησαν τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα τόσο η αύξηση της πρόσβασης στο Διαδίκτυο όσο και η ανάπτυξη του marketing στο ηλεκτρονικό εμπόριο;
Νομίζω ότι η συνεισφορά είναι πραγματικά θεμελιώδης. Πρώτα απ’όλα, η ίδια η πρόσβαση στο Διαδίκτυο: εφόσον είναι διαθέσιμη, οι άνθρωποι αποκτούν έτσι μια καλύτερη εικόνα του τι συμβαίνει ανά την υφήλιο, βλέπουν παραδείγματα επιτυχίας που ενδέχεται να θέλουν να αντιγράψουν και να τα αναπτύξουν στη συνέχεια με τον δικό τους τρόπο. Μπορεί να έχει κανείς μια εξαιρετική ιδέα, να μην ξέρει όμως ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος για να την υλοποιήσει. Προσφέρεται επίσης η ευκαιρία στις ΜμΕ να μπορούν να έχουν οπουδήποτε την έδρα τους. Μπορείτε κάλλιστα να ‘τρέχετε’ την επιχείρησή σας στο κέντρο ενός μικρού χωριού και να πρόκειται στην ουσία για μια επιχείρηση παγκόσμιας εμβέλειας. Έτσι, αν έχετε τις σωστές δεξιότητες, μια καλή ιδέα και τη θέληση να ξεκινήσετε κάτι νέο, μπορείτε να το κάνετε τώρα από οποιοδήποτε μέρος.
Ποια είναι τα δυνατά στοιχεία της ελληνικής αγοράς;
Πιστεύω ότι είναι όλα ορατά, όταν εξετάζουμε ποιες κατηγορίες προϊόντων ή υπηρεσιών είναι οι πιο δημοφιλείς σε διεθνές επίπεδο και σε ποιες χώρες έχουν τα υψηλότερα στατιστικά πωλήσεων. Οι τρεις κορυφαίοι και ταχύτερα αναπτυσσόμενοι εμπορικοί διάδρομοι για τις ελληνικές ΜμΕ είναι οι αγορές του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ και της Γερμανίας. Στο ηλεκτρονικό εμπόριο, το ερώτημα δεν είναι πλέον το ποια πλεονεκτήματα έχεις ως χώρα, αλλά πόσους επιχειρηματικά ικανούς, πρωτοποριακούς και εφευρετικούς ανθρώπους έχεις για τη διαχείριση μιας επιχείρησης. Παραδοσιακά, ο ταξιδιωτικός/τουριστικός τομέας ήταν ανέκαθεν σημαντικός στην Ελλάδα, αλλά υπάρχουν εταιρείες που έχουν ξεπεράσει τα τοπικά σύνορα, όπως για παράδειγμα η e-Travel SA (Mytrip.com). Υπάρχει ένα ηλεκτρονικό ταξιδιωτικό πρακτορείο που λειτουργεί παγκοσμίως και ικανοποιεί τις ανάγκες πολλών ταξιδιωτών από πολλές χώρες, όχι απαραίτητα με επίκεντρο την Ελλάδα.
Ποιοι τομείς χρήζουν περαιτέρω ανάπτυξης όσον αφορά την ελληνική αγορά;
Θεωρώ, και αυτό ισχύει για όλες τις χώρες της περιοχής, ότι οι πολίτες πρέπει να πιστέψουν ότι είναι σε θέση να έχουν επιχειρηματική δραστηριότητα σε πολύ ευρύτερη κλίμακα από ό,τι νόμιζαν μέχρι πρόσφατα. Αν θέλετε να ξεκινήσετε μια διεθνή επιχείρηση και επιθυμείτε να πουλάτε προϊόντα / υπηρεσίες σας σε πελάτες από το εξωτερικό, εκείνοι ενδεχομένως να μην αισθάνονται ασφάλεια όταν αγοράζουν από εσάς. Επομένως, εδώ τίθεται το ζήτημα της εμπιστοσύνης. Από την άλλη, και εσείς ως πωλητής, ίσως να φοβάστε εξίσου την πιθανή απάτη. Υπάρχει η περίπτωση να στείλετε τα είδη μιας παραγγελίας και να μην λάβετε ποτέ το ανάλογο χρηματικό ποσό. Οπότε, ο καθένας μας πρέπει να εξοικειωθεί περισσότερο με όλα αυτά τα εργαλεία και η PayPal τα προσφέρει και προς τις δύο πλευρές, ούτως ώστε να αισθάνονται όλοι πιο ασφαλείς.
Τελικά, είναι η Ελλάδα ένα κατάλληλο μέρος για να ξεκινήσει κανείς μια επιχείρηση;
Δίχως άλλο, ναι, εάν έχετε μια όντως καλή ιδέα και είστε βέβαιοι ότι μπορεί να υλοποιηθεί σε ελληνικό έδαφος. Ο κόσμος σήμερα δεν έχει σύνορα. Βλέπουμε εταιρείες που αρχικά προέρχονται από την Πολωνία να εγκαθίστανται στη Βουλγαρία για διάφορους λόγους, ή εταιρείες από άλλες αγορές στην Ευρώπη να εγκαθίστανται στην Ελλάδα για άλλους λόγους, οπότε ναι, χωρίς δεύτερη σκέψη. Όταν μαθαίνω το πώς αναπτύσσονται οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα και πώς συμβάλλουν σε ολόκληρη την οικονομία, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους οι έμποροι της PayPal αναπτύσσουν τις διεθνείς επιχειρήσεις τους με βάση την Ελλάδα, θεωρώ ότι οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους.